کاه گندم – علوفه حجیم، ارزان و مفید برای سلامت شکمبه

کاه گندم یکی از پرمصرف‌ترین منابع الیاف خام و علوفه حجیم در تغذیه دام‌های نشخوارکننده است. این محصول از جدا کردن خوشه از ساقه در زمان خرمن‌کوبی گندم به‌دست می‌آید و با وجود ارزش غذایی پایین، نقش بسیار مهمی در تنظیم گوارش، پیشگیری از اسیدوز شکمبه‌ای و افزایش حجم خوراک ایفا می‌کند.

 ویژگی‌های تغذیه‌ای کاه گندم:

فیبر خام بالا: حدود 30–35٪

پروتئین خام: حدود 2–4٪

مواد معدنی: شامل پتاسیم، سیلیس، مقدار کم کلسیم و فسفر

رطوبت: معمولاً کمتر از 12٪

انرژی پایین: حدود 1600–1800 kcal/kg انرژی متابولیزه

 مزایای مصرف کاه گندم در جیره دام:

 1. افزایش حجم خوراک و تحریک نشخوار

فیبر بالا و ساختار خشن کاه باعث تحریک حرکات شکمبه، افزایش ترشح بزاق و بهبود نشخوار می‌شود.

 2. پیشگیری از اسیدوز

در جیره‌هایی که کنسانتره زیاد دارند (ذرت، جو، سبوس)، افزودن کاه باعث متعادل شدن نسبت کنسانتره به علوفه شده و مانع افت pH شکمبه می‌شود.

 3. علوفه ارزان و در دسترس

کاه گندم نسبت به سایر منابع علوفه‌ای مانند یونجه، سیلو یا شبدر، قیمت پایین‌تری دارد و برای تعدیل هزینه جیره به‌ویژه در دامداری‌های نیمه‌صنعتی و سنتی مناسب است.

 4. قابلیت نگهداری طولانی

در صورت خشک و تمیز بودن، کاه می‌تواند تا یک سال بدون افت کیفیت نگهداری شود.

 نحوه استفاده و گونه‌های دام:

گونه دام مقدار مصرف پیشنهادی کاه گندم

گاو شیری 1 تا 3 کیلوگرم در روز (در کنار علوفه‌های باکیفیت‌تر)

گاو پرواری 0.5 تا 2 کیلوگرم در روز برای کنترل اسیدوز

گوسفند و بز 0.3 تا 1 کیلوگرم در روز، بسته به سن و وضعیت بدنی

شتر 1 تا 2.5 کیلوگرم در روز در ترکیب با خوراک حجیم دیگر

 نکات مهم در مصرف:

بهتر است با مکمل‌های پروتئینی یا کنسانتره‌ها ترکیب شود، چون به‌تنهایی انرژی و پروتئین کافی ندارد.

خیس کردن یا پاشش با ملاس باعث افزایش خوش‌خوراکی و کاهش گرد و غبار آن می‌شود.

کاه کپک‌زده یا مرطوب نباید در جیره مصرف شود چون ممکن است حاوی سموم قارچی باشد.

 جمع‌بندی:

کاه گندم یک علوفه فیبردار، ارزان، حجیم و ایمن است که اگرچه ارزش غذایی پایینی دارد، اما برای سلامت شکمبه، تنظیم هضم و کاهش ریسک اختلالات گوارشی نقش حیاتی دارد. استفاده هوشمندانه از آن در کنار منابع باکیفیت‌تر می‌تواند موجب صرفه‌جویی اقتصادی و حفظ سلامت دام‌ها شود.